O co chodzi w „Five Miles Out” Mike’a Oldfielda?

W 1982 roku Mike Oldfield wydał jedną ze swoich najlepszych piosenek, utwór o enigmatycznym tytule „Five Miles Out”. Genialny miks stylów, gatunków i wokalów. Serio, gdzie indziej usłyszymy perkusję, syntezatory, gitary i… szkockie dudy w jednym utworze? Kawałek ten miał jednak pewien problem. Mało kto rozumiał o co w nim chodzi.

I nic zresztą dziwnego. Mike jest pilotem-amatorem i za temat swojego tekstu obrał pilota, który utknął na niebie w złych warunkach pogodowych. Żeby nadać mu autentyczności, tekst posługuje się bardzo technicznym językiem, niezrozumiałym dla zwykłego laika. Jeżeli więc słuchaliście kiedyś tego utworu, nie zrozumieliście tekstu i byliście gotowi winić za to swój słaby angielski – spokojnie – większość rodowitych melomanów anglojęzycznych była w tej samej pozycji.

Dlatego dziś pobawimy się w analizę tekstu i raz, a dobrze wyjaśnimy sobie znaczenie poszczególnych linijek. Na początek, dla wygody cały tekst, który pożyczyłem sobie ze strony tubular.net. Poprawiłem w nim również karygodne błędy ortograficzne (!).

falling, falling

What do you do when you’re falling you’ve got 30 degrees and you’re
stalling out
And its 24 miles to the beacon there’s a crack in the sky and the
warning’s out

Don’t take that dive again
Push through that band of rain

Five miles out
Just hold your heading true
Got to get your finest out
You’re number 1, anticipating you

Climbing out
Just hold your heading true
Got to get your finest out
You’re number 1 anticipating you

Mayday, Mayday, Mayday
Calling all stations
This is Golf Mike Oscar Victor Juliet
IMC CU.NIMB.ICING
In great difficulty
Over

The traffic controller is calling
Victor Juliet your identity
I have lost you in the violent storm
Communicate or squawk emergency

Don’t take that dive again
Push through that band of rain

Lost in Static, 18
And the storm is closing in now
Automatic, 18 – Got to push through – Trapped in living hell

You’re a prisoner of the dark sky
The propeller blades are still
And the evil eye of the hurricane’s
Coming in now for the kill

Our hope’s with you – Rider in the blue

Welcome’s waiting, We’re anticipating
You’ll be celebrating, when you’re down, and braking

[…]

Początek utworu jest stosunkowo prosty:

falling, falling

What do you do when you’re falling you’ve got 30 degrees and you’re
stalling out
And its 24 miles to the beacon there’s a crack in the sky and the
warnings out

Don’t take that dive again
Push through that band of rain

„Falling, falling„, z uwagi na specyficzną konstrukcję języka angielskiego można traktować albo jako „spadając”, albo jako „spada/spadam” w dowolnej osobie. Biorąc pod uwagę, że w utworze słowa te wypowiada podmiot liryczny, możemy założyć, że to on właśnie wpadł w problemy. Należy zauważyć również, że nie mówi się nam wprost, że jest on pilotem. To wnioskujemy z kontekstu całości.

„What do you do when you’re falling you’ve got 30 degrees and you’re stalling out” – tu pojawia się pierwsza przeszkoda. Pierwszy człon jest prosty: „Co zrobić, gdy spadasz”. Problemy zaczynają się dalej: „you’ve got 30 degrees” czyli „masz 30 stopni”. To skrót myślowy oznaczający, że „samolot jest pochylony o 30 stopni” – z domysłem, że jest to pochylenie o 30 stopni za duże w stosunku do bezpiecznej pozycji – czyli spada. Oczywiście, w rzeczywistości, w potocznej rozmowie nikt nie powiedziałby „Co zrobić, gdy spadasz, a twój samolot przechylił się o 30 stopni względem pozycji standardowej”… zresztą słabo sprawdziłoby się to w piosence. Stąd sensowny, realistyczny skrót.
Człon ostatni to „you’re stalling out„. „To stall out” to opóźniać coś, przeciągać, grać na czas albo umyślnie spowalniać czyjś postęp. W przypadku silników jednak – fraza ta oznacza, że krztusi się on – czyli innymi słowy, szwankuje.

„And its 24 miles to the beacon there’s a crack in the sky and the warning’s out” – Do radiolatarni jeszcze 24 mile [morskie!]. Beacon czyli po naszemu „radiolatarnia” to specjalna stacja nadawcza, która umożliwia radionawigację samolotom poprzez specjalny sygnał. Na jej podstawie można określić swoją pozycję na niebie. „There’s a crack in the sky” w dosłownym tłumaczeniu to „na niebie pojawia się wyrwa”, ale to tylko kolejny element żargonu oznaczający burzę z piorunami, która „przecina niebo„. „The warning’s out” – „Włączył się alarm!” – w innej sytuacji fraza ta może zostać użyta również jako: „Ostrzeżenie zostało rozesłane”.

„Don’t take that dive again. Push through that band of rain.” – tu mamy dość prostą sytuację. W utworze słyszymy teraz zmianę tonu głosu autora sygnalizując, że zmienia się kontekst wypowiedzi (a być może i osoba wypowiadająca słowa). W każdym razie fragment ten służy jako odpowiedź na powyżej zadane pytanie: „[staraj się ponownie] nie nurkować.” oraz „Przebij się przez pasmo (chmury) deszczu”. Druga instrukcja, na chłopski rozum powinna być oczywistością – jasne, że jak chcemy gdzieś lecieć to musimy się przedostać. To nie samochód, gdzie możemy się po prostu zatrzymać. Chodzi tu jednak o to, że loty komercyjne mają obowiązek zmieniać kurs i dla bezpieczeństwa omijać problemy pogodowe. Ponieważ nasz bohater ma problem z samolotem, nie ma tego komfortu więc mniejszym złem wydaje się spróbować przelecieć przez burzę niż komplikować manewry próbując jej uniknąć. Co do nurkowania – alternatywą „oblatywania” chmur jest obniżenie pułapu do stanu w którym samolot bezpiecznie leci pod chmurami minimalizując szansę na turbulencje czy uderzenie piorunu. Oczywiście nasz pilot nie może tego zrobić, więc ta opcja również jest odrzucana.

Five miles out
Just hold your heading true
Got to get your finest out
You’re number 1, anticipating you

Climbing out […]

Teraz mówi do nas kontrola lotów! „Five miles out” – Do celu pozostało pięć mil! W lotnictwie używa się mil morskich, nie lądowych jak w samochodach. „Just hold your heading true” – utrzymuj kurs. „Got to get your finest out” – musisz dać z siebie wszystko! „You’re number 1” – kontrola lotów musi zachowywać bezpieczeństwo w powietrzu. Pilotowi został przydzielony numer 1 – czyli jest następny w kolejce do lądowania – prawdopodobnie lotnisko zostało przygotowane na lądowanie awaryjne. „anticipating you” – dosłownie: oczekujemy cię. Bardziej logicznie: jesteśmy gotowi na twoje przybycie. „Climbing out” – dosłownie: wygrzebać się skądś. W tym wypadku: nasz samolot się wspina, próbując wydostać się z tarapatów.

„Anvil shaped cumulus panorama edit crop„. Licencja: GFDL 1.2 na podstawie Wikimedia Commons.

Teraz dopiero rozpoczyna się zabawa:

Mayday, Mayday, Mayday
Calling all stations
This is Golf Mike Oscar Victor Juliet
IMC CU.NIMB.ICING
In great difficulty
Over

Teraz słuchamy pilota, który nadaje awaryjny komunikat przez radio:

„Mayday” to głosowy odpowiednik SOS. Z francuskiego: „m’aidez”. „Calling all stations” – wzywamy wszystkie stacje odbiorcze. „This is Golf Mike Oscar Victor Juliet” – w komunikacji radiowej nie podaje się pojedynczych liter – rozwija się je do międzynarodowego kodu. Ponieważ każdej literze przypisane jest całe, inaczej brzmiące słowo – dużo trudniej o pomyłkę w odbiorze informacji. Golf Mike Oscar Victor Juliet to GMOVJ – numer rejestracyjny samolotu – pierwsza litera, w tym wypadku „G” informuje, że samolot zarejestrowany jest w Wielkiej Brytanii (od Great Britain). Pilot próbuje się więc zidentyfikować. „IMC CU.NIMB.ICING” – fragment, który sprawia słuchaczom najwięcej problemu. Bardziej „po loticznemu” mówić się już nie da. Te skróty to ekspresowy sposób na opisanie warunków pogodowych. IMC to „Instrument Meteorogical Condition” – warunki pogodowe wymagające nawigowania za pomocą przyrządów – widoczność musi być tak mała, że pilot nie widzi gdzie leci! „CU.NIMB” – niebo zasnute jest Cumulonimbusami – gęstymi chmurami deszczowo-burzowymi. „ICING” – czyli bardzo niebezpieczne dla samolotu oblodzenie, które zmniejsza jego aerodynamiczność dodatkowo utrudniając lot. „In great difficulty Over” – „In great difficulty” wskazuje, że pilot ma duże problemy z kontrolą samolotu. Transmisje głosowe kończy się słowem „Over„, by odbiorca wiadomości miał pewność, że usłyszał ją całą.

The traffic controller is calling
Victor Juliet your identity
I have lost you in the violent storm
Communicate or squawk emergency

„The traffic controller is calling” – „Kontrola lotu wywołuje…”. „Victor Juliet your identity” – „…twoją tożsamość, Victor Juliet”. Kontrola lotu próbuje ponownie wywołać nasz samolot, który wcześniej identyfikował się z użyciem liter VJ – Victor Juliet. „I have lost you in the violent storm. Communicate or squawk emergency” – Utraciłem twój sygnał w burzy (czyli: nie mogę cię odnaleźć na radarze!) – „Zgłoś się lub ustaw squawk na niebezpiczeństwo”. System squawk („skrzek”) to dostępny na pokładzie samolotu transporder, który po ustawieniu na odpowiedni czterocyfrowy kod umożliwia śledzenie go systemem radarowym. Kod squawk dla sytuacji alarmowej to 7700.

Lost in Static 18
And the storm is closing in now
Automatic 18 – Got to push through – Trapped in living hell

Następuje wymiana między wieżą, a pilotem:
„Lost in static, 18” – nasz samolot to Beech 18. Wieża lotów wie to na podstawie podanego wcześniej identyfikatora. My wiemy to… z okładki singla, który przedstawia ten samolot. 😉 Fraza ta oznacza: „Zginąłeś w eterze, 18” – sygnał radiowy został zerwany. „And the storm is closing in now” – „…a burza jest coraz bliżej”. „Automatic, 18 – Got to push through – Trapped in living hell” – Samolot ma przejść w tryb automatyczny. Pilot mówi do siebie: „muszę się przedostać”. Żeński głos zamyka klamrę mówiąc: „uwięziony w żywym piekle„.

You’re a prisoner of the dark sky
The propeller blades are still
And the evil eye of the hurricane’s
Coming in now for the kill

„Jesteś więźniem ciemnego nieba, łopaty śmigła przestały się poruszać, a złe oko huraganu zbliża się, żądne krwi!” – chociaż „coming in now for the kill” animizuje huragan do formy drapieżnika, który zbliża się niczym dzikie zwierze, by zabijać.

Our hope’s with you – Rider in the blue

Welcome’s waiting, We’re anticipating
You’ll be celebrating, when you’re down, and braking

I ostatnia część tekstu – „Jesteśmy z tobą sercem” lub „wierzymy w ciebie” – „jeźdźcu w błękicie” – w kontekście: błękit = niebo. „Oczekuje na ciebie powitanie, wyczekujemy cię. Gdy wylądujesz i zaczniesz hamować, będziesz celebrować.” 😉 Innymi słowy – dodaje się otuchy pilotowi w najcięższym dla niego momencie. Choć po angielsku brzmi to troszkę wznieślej.

Czy ostatecznie udało mu się wylądować? Tego niestety piosenka nam nie zdradza, gdyż kończy się na typowym „cliffhangerze” w momencie lądowania. Ten element pozostawiam więc waszej wyobraźni.